Αθηνά

  • Η γέννηση της Αθηνάς

Η γέννηση της Αθηνάς

Σύμφωνα με την διήγηση του Ησιόδου στη Θεογονία (886) «Κι' ο Δίας, των θεών ο βασιλιάς, πρώτη γυναίκα του τη Μήτι επήρε, που ήξερε περισσότερα πράγματα απ' όλους τους θεούς και τους θνητούς ανθρώπους. Μα όταν ήτανε να γεννήση τη θεά τη γλαυκομάτα Αθηνά, τότε με απάτη ξεγελώντας την καρδιά της και γλυκόλογα, την έριξε μέσ' στην κοιλιά του κατά τη συμβουλή της Γής και τ' αστερόσπαρτου Ουρανού, που τον συμβούλεψαν έτσι για να μη πάρη άλλος, παρ' ο Δίας, από τους θεούς που αιώνια ζούνε, τη βασιλική τιμή. Γιατί ήτανε πεπρωμένο να γεννήση σοφώτατα παιδιά η Μήτις, πρώτα τη γλαυκόματη κόρη την Τριτογένεια, πόχει όμοια με τον πατέρα της ορμή κι όμοια σοφή τη σκέψη, μα ύστερα θα γεννούσεν ένα παιδί που θα γινόνταν βασιλιάς και των θεών και των ανθρώπων και θάχε την ψυχή του ακαταδάμαστη. Μα πρόφτασεν ο Δίας και την έρριξε μέσ' στην κοιλιά του, για να του λέη πάντοτε η θεά κάθε καλό ή κακό που τον περιμένει.» (μετάφραση στα νέα ελληνικά Π. Λεκατσάς). Και παρακάτω αναφέρει (924) «Κι ο ίδιος από το κεφάλι του γέννησε τη γλαυκόματη Τριτογένεια, τη φοβερή, που κυνηγάει τις μάχες, π' οδηγεί τους στρατούς, την ακούραστη, τη σεβαστή θεά που αγαπάει τους θόρυβους και τους πολέμους και τις μάχες.»

Ο Ομηρικός Ύμνος στην Αθηνά μας παραδίδει την περιγραφή της γέννησης της θεάς:

«Την ένδοξη θεά Αθηνά Παλλάδα αρχίζω να εξυμνώ
την γλαυκομμάτα πάνσοφη με την αμείλικτη καρδιά
την σεβαστή παρθένα πολιούχο την αντρειωμένη
την Τριτογένεια, που μόνος του ο Ζεύς ο συνετός τη γέννησε
απ' το σεπτό κεφάλι του, με πανοπλία πολεμική
χρυσή αστραφτερή· και σέβας όλους τους αθάνατους κυρίεψε
καθώς την είδανε· κι αυτή μπρος στον ασπιδοφόρο Δία
με βία πετάχτηκε απ' το αθάνατο κεφάλι του
τ' ακόντιό της σείοντας το οξύ· τότε ο ψηλός τραντάχτηκε Όλυμπος
φριχτά απ' την οργή της γλαυκομάτας, και η γή τριγύρω
βούιξε φοβερά, κι ανακινήθηκεν ο πόντος
απ' ολοπόρφυρα κύματα ταραγμένος ενώ το αλμυρόνερο ξεχύθηκε
αιφνίδια· κι ο λαμπρός γιός του Υπερίωνα σταμάτησε
τους ίππους τους γοργόποδους πολύ καιρό, ωσότου η κόρη
απ' τους αθάνατούς της ώμους πέταξε τα θεϊκά της όπλα
η Αθηνά η Παλλάς· και χάρηκε ο πολύνοος Ζεύς.»

(μετάφραση Δ.Π.Παπαδίτσας - Ελένη Λαδιά - εκδ. Εστίας)

Λατρεία Αθηνάς

Ο Παυσανίας στα Αττικά αναφέρει μία άλλη διήγηση σχετικά με το μύθο της γέννησης της θεάς Αθηνάς "Καθώς όμως έβλεπα το άγαλμα της Αθηνάς που είχε γαλανούς τους οφθαλμούς, αναγνώριζα σ' αυτό το σχετικό μύθο των Λιβύων. γιατί αυτοί λένε πως η Αθηνά είναι θυγατέρα του Ποσειδώνα και της λίμνης Τριτωνίδας και γι' αυτό οι οφθαλμοί της είναι γαλανοί". ("το δέ άγαλμα ορών της Αθηνάς γλακούς έχον τους οφθαλμούς, Λιβύων τον μύθον όντα εύρισκον. Τούτοις γάρ εστιν ειρημένον Ποσειδώνος και λίμνης Τριτωνίδος θυγατέρα είναι και δια τούτο γλαυκούς είναι, ώσπερ και τωι Ποσειδώνι, τους οφθαλμούς".)

Ο Καρλ Κερένϋι σημειώνει τις αναφορές του Πίνδαρου (Ολυμπιόνικος) και του Ευριπίδη (Ίων): " Υπήρχαν όμως διηγήσεις που λέγαν ότι ο Ήφαιστος (0.7.35) ή ο Προμηθεύς ή ο Παλαμάων (0.7.66) - ένα άλλο όνομα του Ηφαίστου - βοηθήσανε στη γέννηση χτυπώντας τον Δία στο κεφάλι μ' ένα δίκοπο τσεκούρι ή μ΄ένα σκεπάρνι. Από κει ξεπήδησε η Παλλάς Αθηνά με τέτοια πολεμική κραυγή, που κι ο ουρανός τρόμαξε μαζί με τη Μάνα Γή. Με πανοπλία από γυαλιστερό χρυσάφι γεννήθηκε η Αθηνά από το κεφάλι του πατέρα της. Στη θέα της φοβήθηκαν, γεμάτοι κατάπληξη, όλοι οι αθάνατοι, καθώς στάθηκε μπροστά στο Δία με την αιγίδα, ξεπηδώντας από το αθάνατο κεφάλι του, πάλλοντας το ακόντιό της. Δυνατά συγκλονίστηκε ο μεγάλος Όλυμπος κάτω από το βάρος της Γλαυκώπιδος. Η γη έτρεμε ολόκληρη και μανιασμένη φούσκωσε η θάλασσα με την αναταραχή των πορφυρών κυμάτων της. Πάνω στις ακτές χτυπούσε η αρμύρα και πολύν καιρό ο θαυμάσιος γιος του Υπερίονος ακινητοποιούσε το άρμα του ήλιου, ώσπου η Παλλάς Αθηνά κατέβασε τα θεϊκά όπλα από τους αθάνατους ώμους. Τότε χάρηκε ο Ζεύς, ο θεός της σοφής συμβουλής."

Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο όταν γεννήθηκε η Αθηνά, μεγάλωσε κοντά στον ποταμό Τρίτωνα, ο οποίος είχε μία κόρη την Παλλάδα. ("φασί γεννηθείσαν την Αθηνάν παρά Τρίτωνι τρέφεσθαι, ώ θυγάτηρ ήν Παλλάς").

Βιβλιογραφία:
Ησίοδος - Θεογονία (μετάφραση Π. Λεκατσάς), εκδ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 1941
Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, εκδόσεις Τολίδη, 1984
Η μυθολογία των Ελλήνων - Κάρλ Κερένυι, εκδόσεις Εστίας 1974
Παυσανίας Αττικά - Εκδοτική Αθηνών
Ομηρικοί Ύμνοι - εκδόσεις Εστίας, 1997

 

Ευρετήριο